Muziektherapie bij dementie: een regelrechte hit

Thomas werkte al als muziekagoog bij Amsta en studeerde in juni af als muziektherapeut aan Codarts Rotterdam. Van mensen met dementie en zeer ernstig probleemgedrag is bekend dat zij soms ingewikkeld gedrag vertonen (zie kader onderin) en problemen hebben met het verwerken van prikkels. Thomas onderzocht wat muziektherapie voor hen kan doen. Amsta, een van de regionale D-zep-expertisecentra, was (en is) voor hem meer dan ooit the place to be.

Bewoners op hun best

Thomas: “Om met de uitkomst van mijn onderzoek te beginnen: muziektherapie maakt écht contact mogelijk en vermindert spanning. Dat is fantastisch, want mensen met dementie en zeer ernstig probleemgedrag zijn over het algemeen juist uít contact omdat ze zo hoog in de spanning zitten of apathisch zijn. Ook kan de therapie de zorg ontzorgen: muziektherapeuten letten nadrukkelijk op wat geluid met mensen doet en kunnen dat delen met de rest van het team. Dat helpt hen én vooral de bewoners verder.”

Ontspannen door muziek

Thomas vertelt liefdevol over een bewoonster die door haar ziekte soms agressief gedrag laat zien. “Als ik op mijn gitaar speel en samen met haar zing, zie ik haar voor mijn ogen ontspannen. Ze laat dan haar zachtere, zorgzame kant zien. De ziekte treedt dan even naar de achtergrond en ik zie hoe ze echt is. Zo tot haar door kunnen dringen, is van onschatbare waarde.” ‘Ik ben blij dat jij er bent’ of ‘Je bent veilig’: Thomas improviseert teksten die ontlading teweegbrengen of zingt bestaande liedjes. “Aan de familie van bewoners vraag ik waarnaar ze luisterden in hun puberjaren, want die muziek slaat nu het meest aan.”

Als Thomas muziek draait in de huiskamer van het Dr. Sarphatihuis en een handvol bewoners spontaan begint te dansen, weet hij waarom deze rol hem op het lijf geschreven is. “Het is zo fijn om dan even met hen in het hier en nu te zijn, weg van hun problemen. Kleine geluksmomenten zijn belangrijk voor deze bewoners.”

Volop kansen

Thomas begon zijn Amsta-loopbaan in zorg- en woonondersteuning: hij kookte voor mensen. Ondertussen bracht zijn zang- en acteursopleiding hem in het theater. Hij speelde in musicals, maar miste het contact met het publiek. “Bij Amsta kreeg ik de kans om als muziekagoog aan het werk te gaan. Dat gaf mij veel voldoening.”

Thomas is blij met de ruimte die hij bij Amsta kreeg om te werken aan zijn afstudeeronderzoek. “Een deel van mijn uren mocht ik aan mijn opleiding besteden. En het is een luxe om in een kundig team te werken met een arts die ook senioronderzoeker is. Er is veel kennis bij Amsta en dat ik mijzelf wil ontwikkelen, juichen ze alleen maar toe.”

Muzikale tips voor het hele team

Thomas’ grootste ambitie is om ook anderen te helpen met het gebruikmaken van muziek. “Wat mij opvalt tijdens een sessie met een bewoner, deel ik met het behandelteam, zodat zij muziek kunnen inzetten in de dagelijkse zorg. Ik kan bijvoorbeeld een playlist voor iemand samenstellen om af te spelen tijdens het wassen en aankleden. Of een kussen geven waar muziek uit komt. Die kan ervoor zorgen dat mensen een betere nachtrust hebben. Ook geef ik mijn collega’s mee wat ritme en melodie kunnen doen. Woorden worden door sommige bewoners misschien niet meer begrepen, maar de manier waaróp iets gezegd wordt wel.”

De daad bij het woord
Thomas’ scriptie werd enthousiast ontvangen – zowel binnen Amsta als landelijk via het kennisnetwerk D‑zep. “Afdelingen die nauwelijks met muziek werkten, geven aan er nu echt mee aan de slag te willen. De tien D‑zep-afdelingen in Nederland die muziektherapie aanbieden, doen dat tot nu toe gemiddeld 2,6 uur per week. Veel te weinig gezien de complexe problematiek. Het zou geweldig zijn als die uren flink worden opgeschroefd.” Amsta neemt het onderwerp serieus én voegt de daad bij het woord: “Ik ben heel blij dat Amsta de meerwaarde ziet van muziektherapie en een voorbeeld geeft voor de andere expertisecentra in Nederland: meteen na mijn afstuderen kreeg ik een contract voor vier dagen per week, waarvan drie op de D-zep-afdeling.” Lachend: “Misschien is dit wel mijn allerbeste rol tot nu toe.”