Regionaal Expertisecentrum Gerontopsychiatrie+ Amsta: “Ouderen met een psychiatrische aandoening zijn ‘overlevers’ die alle aandacht verdienen”

GZ-psycholoog Kim Rauwerda en verpleegkundige Jessey de Jong vertellen over de kracht van ‘hun’ expertisecentrum: “We proberen de kwaliteit van leven en het welbevinden van cliënten te bevorderen. Ons doel is dat ze zo min mogelijk last hebben van hun psychiatrische achtergrond.” Kim en Jessey ondersteunen onder meer mevrouw Brouwer die op locatie Ritzema Bos woont.

Een thuis voor een bijzonder doelgroep
Op drie locaties in Amsterdam biedt een team van gespecialiseerde zorgmedewerkers en behandelaren een thuis aan een bijzondere doelgroep. Kim: “Vaak zijn het mensen die hun hele leven al uit evenwicht zijn geraakt door hun psychiatrische achtergrond. Ze worden regelmatig opgenomen, kunnen minder goed meekomen in de maatschappij en raken de mensen om hen heen kwijt.”

“Op latere leeftijd gaat meestal ook het denkvermogen achteruit. Gevolg: mensen kunnen geen plannen meer maken, verwaarlozen zichzelf en hebben hun emoties niet meer in de hand. Ze kunnen daardoor niet meer goed voor zichzelf zorgen. Voor velen van hen is dat moeilijk om mee om te gaan. Vooral omdat ze dat kleine beetje zelfregie ook nog eens kwijtraken. Vaak hadden ze graag langer zelfstandig willen wonen.”

“Op onze afdelingen proberen we goed te luisteren naar de wensen en behoeften van deze mensen. Wat hebben zij nodig om meer kwaliteit van leven te ervaren? We bieden hen een veilige en voorspelbare woonomgeving, een persoonsgerichte benadering en sociale activiteiten. Waar dat kan, geven we hen de zelfregie en vrijheid weer terug.”

Positieve gezondheid: wat kan er wel?
Binnen het expertisecentrum is er veel aandacht voor herstelondersteunende zorg. Kim: “De ziekte gaat weliswaar niet meer weg, maar we kunnen wel proberen om de kwaliteit van leven te verbeteren door te kijken naar de persoon achter de ziekte.” Jessey geeft een voorbeeld: “Neem een cliënt met diabetes die liever geen medicijnen inneemt. Ga je dan elke dag het conflict aan of accepteer je dat de bloedwaarden schommelen? In goed overleg met artsen kiezen we soms voor het laatste.”

Belangrijk onderdeel van de herstelondersteunende zorg is het onderwerp ‘positieve gezondheid': wat kan iemand nog wel? Jessey: “Aan de hand van een vragenlijst praat ik met cliënten over verschillende onderwerpen in het leven. Zo kom je erachter wat iemand echt belangrijk vindt. Samen kijken we wat er mogelijk is. Had iemand altijd een hondje? Misschien kunnen we dan regelen dat het beestje eens in de zoveel tijd een nachtje komt overnachten.”

Ook Kim is enthousiast over deze manier van werken. “Soms denk je wel eens dat een cliënt ongelukkig is, maar tijdens het gesprek blijkt iemand juist tevreden te zijn met het leven. Het zijn soms de kleine dingen die het doen. Zo kan iemand onwijs gelukkig zijn als een vrijwilliger eens per week langskomt om samen te tekenen. Door regelmatig het gesprek te voeren, weet je wat er leeft bij mensen.”

Een ondernemend leven 
Met cliënt mevrouw Brouwer sprak Jessey onder meer over haar uitvaartwensen, het gemis van haar man en over de reizen die ze tot nu toe maakte. Ze zegt: “Ik ben vaak naar India geweest. Kijk maar naar de souvenirs hier in mijn kamer. Ik zou graag weer gaan, maar dat is op mijn leeftijd niet meer mogelijk. Toen heb ik samen met Jessey gekeken naar wat er wel kan. Nu ga ik in november op een cruise door België en Duitsland.”

Een stukje van het ondernemende leven dat ze altijd leidde, heeft mevrouw Brouwer inmiddels weer teruggekregen: “Ik doe yoga en ga regelmatig op pad met een vrijwilliger naar een museum of café. En ze begeleidt me naar het koor bij Amsta Karaad.” Op de kamer van mevrouw staat sinds kort een vergrootapparaat. Ze krijgt er wat zelfstandigheid mee terug: “Door mijn oogaandoening kon ik mijn post nauwelijks lezen. Met dit apparaat gaat er een wereld voor me open. Ja, ik ben zo dankbaar dat ik hier mag zijn. Ik kan hier wel honderd worden.” 

Vraagbaak voor andere verpleeghuizen en collega’s
Niet elke oudere met psychiatrische klachten hoeft volgens Kim op een speciale afdeling te worden opgenomen: “Iemand met een diagnose schizofrenie die al langer stabiel is, kan met een lichamelijke aandoening ook op een reguliere verpleeghuisafdeling terecht. Wij zijn er echt voor ouderen met psychiatrische klachten die het daar niet redden, omdat ze uit evenwicht raken. Deze mensen hebben een specifiek therapeutisch klimaat en een gerichte benadering en behandeling nodig. Als expertisecentrum Gerontopsychiatrie+ hebben we de kennis van psychiatrische ziektebeelden en gedragsproblematiek in huis. Vandaar ook die plus in onze naam.”

Een belangrijke taak van het expertisecentrum is om kennis te delen. Jessey: “Voor medewerkers in verpleeghuizen is het soms lastig om met mensen met een psychiatrische achtergrond om te gaan. We doen dan consultatie op locatie. We denken mee in de begeleiding en behandeling, zodat deze cliënten daar kunnen blijven wonen. Gaat dat niet, dan kunnen ze op de afdelingen van Gerontopsychiatrie+ terecht.”  Kim vult aan: “Binnen Amsta worden we steeds bekender als het gaat om consultatie. Ons uiteindelijke doel is om ook bij andere zorgorganisaties en bij mensen thuis te komen voor advies. We zijn tenslotte nu een Regionaal Expertisecentrum”. 

Overlevers
Kim, Jessey en alle andere collega’s zetten zich elke dag voor de volle honderd procent in voor ‘hun’ cliënten. Kim zegt: “Het is een hele kleurrijke groep van mensen met een bewogen levensgeschiedenis. Ik zie die mensen ook echt als overlevers. Zij hebben vaak een zwaar leven gehad. En dat leven hebben zij overleefd.” Jessey knikt bevestigend: “Het is mooi om mensen weer een doel te geven en het gevoel te geven dat ze ertoe doen. Dat hebben ze dubbel en dwars verdiend.” 

Naschrift: Mevrouw Brouwer uit het artikel staat niet op de foto's.

Meer weten over Amsta's Expertisecentrum Gerontopsychiatrie+?  Kijk dan op deze pagina.