Pilot helpt bewoners met dementie bij stoppen met roken

Wat was de aanleiding om deze pilot te starten?

Stephanie: “De rookruimte op de derde etage moest verdwijnen: een wettelijke verplichting per juli 2022. Extra ruimte die we bovendien goed konden gebruiken op de afdeling. Maar hoe zou dit vallen onder bewoners, waarvan sommigen niet alleen naar buiten konden om een sigaretje te roken? De nieuwe rookregels dwongen ons om na te denken over een actief ontmoedigingsbeleid.”

Hoe hebben jullie het aangepakt?

“Weet je, in de zorg zijn we zo gewend dat roken erbij hoort. Een moment om stoom af te blazen bij hoge werkdruk, en voor rokende bewoners is Amsta nu eenmaal hun thuis. Vaste rookmomenten, toch minimaal zo’n vijf keer per dag, hoorden nu eenmaal bij het dagelijkse ritme. Maar wat als we dat nu eens niet meer actief zouden aanbieden? Het verdwijnen van de rookruimte grepen we aan om dat uit te testen.”

Stuitten jullie op veel weerstand?

Simone: “Grappig genoeg viel dat eigenlijk best mee. We verbieden mensen ook niet om te roken. Ook begeleiden we, als daar ruimte voor is, 1 op 1 nog steeds mensen die aangeven buiten een sigaretje te willen roken. Maar een deel vraagt er gewoon niet meer om, en het leidde ook niet tot ongelukkige bewoners of gedragsverandering in negatieve zin. Voor naasten was het aanvankelijk soms even wennen. Zij vonden het dan belachelijk dat we hun naaste hun sigaretje ‘ontnamen’, al was dat strikt genomen natuurlijk niet zo. Verder zijn we gestopt met het kopen van sigaretten voor bewoners, die taak ligt nu bij de mentor of familie. We hebben naasten wel steeds meegenomen in het proces en betrokken bij evaluaties. Zodat ook zij de voortgang en positieve resultaten konden zien. Ongeveer een half jaar na de start van de pilot zwakte de weerstand gelukkig al wat af.”

Welk succes is er behaald en hoe verklaren jullie dat?

Simone: “Uiteindelijk zijn er van de elf rokers 5 helemaal gestopt, roken 3 mensen aanzienlijk minder en 2 personen nog nauwelijks. Daarnaast rookt ook het personeel stukken minder. Vaste momenten waarop personeel en bewoners als groep samen gingen roken bestaan niet meer: juist het roken niet of veel minder zien als sociale gebeurtenis lijkt uit te maken.” Stephanie: “Verder hebben we het idee dat specifiek bij deze groep ook de cognitieve achteruitgang een rol speelt bij het stoppen met roken. Wanneer je mensen niet actief herinnert aan roken, vergeten ze het vaak en missen ze het ook niet. Wist je dat er eigenlijk nog geen wetenschappelijk onderzoek bestaat naar stoppen met roken onder mensen met dementie? Onze pilot is klein begin, maar de resultaten beloven wat.”

Zien jullie mogelijkheden voor andere doelgroepen?

Stephanie: “Het zal voor iedere doelgroep anders zijn, en misschien is het bijvoorbeeld bij cliënten met somatische aandoeningen lastiger. Maar ook dan kunnen we volgens mij meer doen dan waar we nu vertrouwd mee zijn. We helpen medewerkers, dus waarom ook niet bewoners? Door op individueel niveau het gesprek aan te gaan en samen na te denken over manieren die cliënten kunnen helpen bij het stoppen of minderen met roken. Bijvoorbeeld door ruimte te maken voor en te focussen op vervangende activiteiten. Waarom geen potje sjoelen in plaats van een sigaret? “