Onderzoek Korsakov – praktijkonderzoeken
Thema's: Ken Mij Poster, oriëntatie, huisdieren, eenzaamheid

Binnen het expertisecentrum Korsakov zijn zelfstandigheid en gevoel van autonomie speerpunten, zowel in de klinische praktijk als in wetenschappelijk onderzoek. Daarbij kijken we gericht naar de mogelijkheden van (technologische) innovatie.
Onderzoeksgroep met Topcare-opleiding
Een groep zorgmedewerkers heeft de Topcare-training gevolgd en is hiermee geschoold in het uitvoeren van praktijkonderzoek. De groep heeft onderzoek gedaan naar de Ken Mij poster en de inzet van dieren. Hebben ze invloed op het gevoel van autonomie en het vergroten van de zelfstandigheid van de cliënt? Hetzelfde geldt voor het lopende onderzoek naar oriëntatie. Zorgt een specifieke tool zoals een digitale dementieklok of digibord voor een verbeterde oriëntatie en zelfstandigheid bij de cliënt?
Een ander aspect dat de groep onderzoekt, is eenzaamheid. We brengen de mate van eenzaamheid onder cliënten in kaart en kijken vervolgens wat de inzet van een robothuisdier oplevert. Ook richten we ons op lotgenotencontact als manier om cliënten meer autonomie te geven. Daarbij kijken we naar een technologische tool om dit in de toekomst mogelijk te maken.
Aansluitend bij landelijke kennisagenda
De onderzoeksvragen zijn gebaseerd op observaties en ervaringen op de werkvloer. Daarnaast sluiten ze aan op de landelijke kennisagenda van het Korsakov Kenniscentrum. Naast de praktijkonderzoeken loopt binnen het expertisecentrum ook het promotietraject rondom foutloos leren.
Alle praktijkonderzoeken op een rij
Onderzoek Ken Mij poster: wat is de meerwaarde voor het zorgteam?
Het is belangrijk voor het zorgpersoneel om de persoon achter een bewoner te leren kennen, en alles wat daarbij hoort. Het draagt bij aan het welzijn van de bewoner en het maakt zorg op maat mogelijk. Maar op welke manier doe je dit? Waar noteer je de resultaten? Twaalf zorgmedewerkers uit het cluster Korsakov hebben dit tijdens de Topcare-scholing ‘onderzoeksvaardigheden en onderzoekend werken’ onderzocht, samen met Roeline Biemond. Het onderzoek moest inzicht en kennis verschaffen over de verschillende factoren die van invloed zijn op hoe medewerkers passende zorg naleven en uitdragen.
De onderzoeksvraag was: Wat is de toegevoegde waarde van de Ken Mij poster voor het Amsta-zorgteam dat werkt met bewoners met het syndroom van Korsakov? Uit het onderzoek komt naar voren dat het team de Ken Mij poster duidelijk en overzichtelijk vindt. Ze vinden het allen een prettig middel om in één oogopslag te zien wat een cliënt nodig heeft en waar de voorkeur van een cliënt naar uitgaat. Om de poster in de praktijk te gebruiken, moeten we eerst nog onderzoek doen naar de ervaren privacy van cliënten.
De resultaten van het onderzoek zijn uitgewerkt in deze video.
- Status van het onderzoek: afgerond in 2021
Vervolgonderzoek Ken Mij poster: wat vinden bewoners ervan?
Uit het eerste onderzoek van de Ken Mij poster kwam de aanbeveling dat er meer onderzoek naar de privacy van bewoners nodig is. Wat vinden zij ervan dat we werken met zo’n poster? Waar kunnen we hem ophangen? Deze vragen zijn in het eerste onderzoek nauwelijks aan bod gekomen maar wel belangrijk als we de poster in de praktijk willen inzetten.
De onderzoeksvraag was “Hoe ervaren cliënten het gebruik van een Ken Mij poster? En wat is voor hen belangrijk in het kader van privacy?” Bijna alle cliënten vonden het leuk om iets over zichzelf te vertellen en de poster in te vullen. Over de beste plek voor de poster waren de meningen verdeeld. De medewerkers hebben daarom besloten de poster op te bergen in een speciale Ken Mij map. Zo blijft voor alle cliënten de privacy gewaarborgd. Omdat de poster zowel voor het zorgteam als de cliënten meerwaarde heeft, is besloten om de poster clusterbreed toe te passen.
De resultaten van het onderzoek zijn uitgewerkt in deze video.
- Status van het onderzoek: afgerond in 2021
Huisdierenonderzoek: welk effect hebben huisdieren op bewoners met Korsakov?
Bij mensen met het syndroom van Korsakov is er sprake van stoornissen in de hersenfuncties die het mogelijk maken om het gedrag en leren te sturen. We zien bij hen dan ook veel inactiviteit en apathie. Ze komen niet makkelijk tot het nemen van initiatief. Iemand die apathisch is, is minder geïnteresseerd in de wereld om zich heen en heeft vaak geen zin om iets te ondernemen. Welke interventies zijn er mogelijk om deze apathie te verminderen?
Contact met honden of andere huisdieren heeft vaak een zeer positief effect op het welbevinden van mensen met dementie. Ze worden rustiger, alerter, lachen meer en zoeken meer contact. We vroegen ons af hoe dit is bij mensen met het syndroom van Korsakov?
Het huisdierenonderzoek bestond uit twee delen. Het eerste onderzoek vond plaats op een woongroep waar zes cliënten met het syndroom van Korsakov wonen. Twee huiskatten verbleven hier een half jaar lang, 24 uur per dag, bij de cliënten. Het tweede onderzoek vond plaats op twee woongroepen waar in totaal twaalf cliënten met het syndroom van Korsakov wonen. Een bezoekhond bezocht de cliënten voor enkele uren op een vaste dag in de week.
In beide onderzoeken zagen we de effecten van huisdieren op de apathie. Bewoners voelden zich bijvoorbeeld erg verantwoordelijk voor de huiskatten. Ze zorgden voor de katten, waren meer in de huiskamer aanwezig en waren tijdens de dag actiever. Op de hond reageerden cliënten alert. Ze namen initiatief om contact te maken.
De katten konden vanwege allergieën helaas niet op de woongroep blijven. Wel nemen collega’s van het zorgteam nog regelmatig hun hond mee. Bewoners genieten hier nog steeds van.
De resultaten van beide onderzoeken staan op een onderzoeksposter vermeld.
- Status van het onderzoek: afgerond in 2022
Oriëntatieonderzoek: welke hulpmiddelen dragen bij aan een verbeterde oriëntatie?
De praktijk wijst uit dat cliënten met het syndroom van Korsakov vaak oriëntatieproblemen hebben. Is de oriëntatie in tijd gestoord, dan weet de cliënt niet meer welke dag van de week het is, wat er op een bepaalde dag gebeurd is of welk deel van de dag het is. Ook de oriëntatie in plaats kan verstoord raken, waardoor de cliënt moeite heeft om zich aan te passen aan een nieuwe omgeving. Het herkennen van personen blijft meestal het langst intact, maar ook dat kan op den duur verstoord raken.
De onderzoeksvraag is: “Welke hulpmiddelen kunnen bijdragen aan een verbetering van de oriëntatie bij mensen met het syndroom van Korsakov?”
- Status van het onderzoek: lopend
Eenzaamheidsonderzoek: hoe eenzaam zijn Korsakov-cliënten en wat kunnen we doen?
Eenzaamheid vormt een probleem in de samenleving. Met onderzoek brengen we de situatie onder mensen met Korsakov in kaart. Daarbij zetten we de mate van ervaren eenzaamheid af tegen somberheid en depressie. Hebben we een duidelijk beeld over de mate van eenzaamheid onder cliënten, dan kijken we welke interventies hierop een positief effect hebben.
Zo kijken we naar de inzet van een huisdier met kunstmatige intelligentie. Zoals bleek uit het huisdierenonderzoek, hebben dieren een positieve invloed op cliënten. Alleen vergen verzorging en onderhoud doorgaans te veel vaardigheden van de cliënt. Een robothuisdier dat aansluit op de emotie van de cliënt, kan een uitkomst bieden. Daarnaast kan eenzaamheid voortkomen uit te weinig of geen contacten. Ook voor dit onderwerp maken we een onderzoeksvoorstel.
- Resultaat: lopend onderzoek
- Status van het onderzoek: lopend
Meer informatie
Bent u benieuwd naar deze praktijkonderzoeken en wilt u meer weten? Neem dan contact op met Roeline Biemond: r.biemond@amsta.nl.