Vrijheid en zelfbeschikking

Visie op vrijheid

Ons uitgangspunt is dat iedere cliënt in vrijheid ondersteuning of zorg ontvangt. De kwaliteit van leven staat voorop. We zijn bereid verantwoorde risico’s te accepteren, bijvoorbeeld het risico op vallen. We wegen de risico’s in multidisciplinair verband en betrekken cliënten en/of naasten daarbij.

Vrijheidsbeperkende maatregelen

Soms is het door een beperking of aandoening vanuit veiligheidsoverwegingen nodig om mensen (tijdelijk) in hun vrijheid te beperken. We doen dit alleen als het niet anders kan, met zorgvuldig gekozen maatregelen en niet langer dan nodig. We wegen altijd af of er alternatieven zijn.

Als het nodig is, zetten we vrijheidsbeperkende maatregelen (VBM) in volgens de geldende wetgeving en intern beleid. Iedere beperking van de vrijheid melden we en stemmen we af met de vertegenwoordiger. Alle vrijheidsbeperkende maatregelen evalueren we minimaal eens per drie maanden in multidisciplinair verband.

Wet zorg en dwang

Sinds 1 januari 2020 is de Wet zorg en dwang (Wzd) van kracht. Deze wet regelt de rechten bij onvrijwillige zorg of onvrijwillige opname van mensen met een verstandelijke beperking en mensen met een psychogeriatrische aandoening (zoals dementie). De visie op vrijheid van Amsta en de zorgvuldigheid waarmee binnen Amsta al gewerkt werd, sloten aan bij de wet. Wel zijn praktische zaken georganiseerd en hebben we onze kennis vergroot.

Cliëntvertrouwenspersoon

Om cliënten en naasten te ondersteunen en te informeren bij vragen rond onvrijwillige zorg, is een cliëntvertrouwenspersoon ingesteld. Via posters op de locaties hebben we hen geïnformeerd over de vertrouwenspersoon. Ook stimuleren we medewerkers om contact op te nemen. Tijdens 35 locatiebezoeken konden cliënten, verwanten en medewerkers kennismaken met de cliëntvertrouwenspersoon.

Kennis en deskundigheid

In alle clusters is de kennis van eigen regie, vrijheidsbeperking en de relevante aspecten van de nieuwe wet vergroot. Artsen, psychologen, kwaliteitsverpleegkundigen en aandachtsvelders hebben hierin een rol gespeeld door in de praktijk regelmatig uitleg aan zorgmedewerkers te geven. Aan de hand van een casus maakten zij complexe materie toepasbaar in de praktijk.

In iedere klantgroep is in 2020 een Wzd-groep ingesteld die kennis deelt en vraagstukken bespreekt. De Wzd-groepen houden zicht op de kennisontwikkeling en toepassing hiervan.

Analyse onvrijwillige zorg

Een centrale Wzd-commissie geeft richting aan het beleid. Ook houdt zij zicht op het werken volgens de nieuwe wet. Hiertoe heeft zij onder meer een analyse van onvrijwillige zorg opgesteld. In 2020 hebben 28 cliënten die in een Amsta-verpleeghuis wonen, onvrijwillige zorg ontvangen. De meest voorkomende vormen van onvrijwillige zorg zijn ‘beperking van bewegingsvrijheid’ en ‘toedienen van vocht, voeding en medicatie, medische controles/handelingen vanwege dementie’.

In de reflectie binnen de Wzd-commissie zijn drie relevante bevindingen naar voren gekomen.

1. Het cijfer van 28 cliënten gaat over onvrijwillige zorg, niet over onvrijwillige opname binnen een accommodatie op basis van een indicatie van het CIZ, een rechterlijke machtiging (RM) of een inbewaringstelling (ibs).
2. Het werkelijke aantal cliënten dat onvrijwillige zorg heeft ontvangen, is lager. Soms is er bijvoorbeeld geen sprake van verzet volgens de Wzd, maar wordt dit toch als onvrijwillige zorg geregistreerd. Dit is een punt van aandacht voor 2021.
3. Via de Wzd-groepen en doorontwikkeling van scholing blijven we aandacht besteden aan het thema vrijheidsbeperking. Centraal daarin staat bewustwording over vrijheidsbeperking, zodat medewerkers van alle niveaus vrijheidsbeperking, ernstig nadeel en verzet herkennen. Ook weten zij hoe te handelen. Op die manier minimaliseren we een onjuiste of onbewuste toepassing van vrijheidsbeperking.